Năm 2013, ông là bác sĩ người Việt Nam đầu tiên và là nhà khoa học thứ 4 của châu Á nhận g.iải t.hưởng danh giá dành cho các nhà khoa học xuất sắc trên thế giới – g.iải t.hưởng được ví như giải Nobel Y học của Đức.
Niềm đam mê khoa học khám phá đã khiến ông trở thành người bác sĩ đến với những ca bệnh cực kỳ phức tạp đầu tiên trên thế giới…
Từ ca bệnh phức tạp đầu tiên
Năm 2001, Viện Chấn thương chỉnh hỉnh (CTCH) thuộc Bệnh viện Trung ương Quân đội (BVTƯQĐ) 108 đã sử dụng vạt vi phẫu chủ động với cuống tĩnh mạch đơn độc được động mạch hoá điều trị thành công một khuyết hổng rất lớn và phức tạp cho bệnh nhân (BN) Trần Văn Lâm (Hải Phòng).
BN Lâm bị tai nạn từ năm 7 t.uổi, cẳng chân trái bị teo nhỏ, biến dạng, sẹo xấu lan rộng từ các chấn thương phẫu thuật trước đó, toàn bộ các cấu trúc phần mềm ở mặt sau cẳng chân như da, cơ, gân, mạch m.áu và thần kinh của Lâm đã hầu như không còn.
Tổn thương phức tạp đã làm biến dạng hoàn toàn xương khớp ở vùng cổ chân và bàn chân. Gia đình đã đưa em đi khắp các BV lớn trong cả nước để chữa chạy nhưng đều không thành công. 10 năm sau, Lâm đến BV 108 để khám và xin được tư vấn điều trị như là một hy vọng cuối cùng…
GS.TSKH. Nguyễn Thế Hoàng trong một ca phẫu thuật.
Kết quả sau gần 3 năm kiên trì ứng dụng các kỹ thuật tiên tiến nhất trên thế giới, các bác sĩ của Viện CTCH thuộc BVTƯQĐ 108 đã trả lại đôi chân lành lặn, giúp em thoát khỏi cuộc sống gắn liền với cây nạng suốt 12 năm. Với đôi chân khỏe mạnh, Lâm lấy vợ, sinh con và đang là trụ cột chính của gia đình nhỏ.
GS.TSKH. Nguyễn Thế Hoàng cho biết, Trần Đức Lâm là BN đầu tiên trên thế giới được điều trị thành công theo phương pháp này. Đây cũng là ca bệnh gợi ý cho ông phát triển những đề tài và cách thức điều trị mới trong lâm sàng dựa trên ý tưởng khoa học về lĩnh vực “Tân tạo tuần hoàn và nuôi cấy tế bào để tạo ra các tổ chức sống mới tự thân”.
Công trình khoa học này giúp ông giành được G.iải t.hưởng khoa học cao quý Friedrich Wilhelm Bessel-Forschungspreis do quỹ học bổng danh giá Alexander von Humboldt (CHLB Đức) trao tặng và được trực tiếp vinh danh bởi Tổng thống Đức Joachim Gauck năm 2013.
Đến những ca phẫu thuật kỳ tích đi vào lịch sử
Tháng 7/2008, GS.TSKH. Nguyễn Thế Hoàng là 1 trong 5 phẫu thuật viên chính tham gia thực hiện ca mổ có một không hai trên thế giới tại BV Ngoại khoa Rechts der Isar ở Munich (CHLB Đức). Ca mổ đã thu hút sự quan tâm, theo dõi rộng rãi của các phương tiện truyền thông đại chúng quốc tế.
Đó là ca phẫu thuật ghép 2 cánh tay đồng loại đầu tiên trên thế giới cho một công dân Đức bị mất cả 2 cánh tay trong một tai nạn lao động. Ca phẫu thuật thành công đó đã cứu cả cuộc đời BN bởi sau khi cấy ghép cả 2 cánh tay, BN người Đức vẫn có thể tiếp tục làm được công việc lái xe gặt đ.ập của mình.
GS.TSKH. Helmut Schwarz, Chủ tịch Quỹ Alexander von Humboldt trao Bằng chứng nhận g.iải t.hưởng cho GS.TSKH. Nguyễn Thế Hoàng.
Sau thành công của ca mổ mà cả thế giới biết đến đó, ông trở về Việt Nam, mang theo một ấp ủ: giúp những BN người Việt Nam không may bị cụt chân tay tìm lại được sự toàn vẹn của cơ thể và sự vận động lành lặn của chi thể thông qua phép màu ghép tạng. Hàng chục năm qua, mặc dù BVTƯQĐ 108 đã thực hiện hàng ngàn ca trồng lại chi thể đứt rời tự thân, tuy nhiên ghép chi thể thực sự vẫn là một thách thức chưa thể vượt qua do quá nhiều rào cản, đặc biệt là nguồn từ người hiến.
Ngày 28/3/2016, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt dự án thành lập “Trung tâm Ghép mô, bộ phận cơ thể người” tại BVTƯQĐ 108 do GS.TS.TTND. Mai Hồng Bàng, Giám đốc BV làm chủ dự án. Sau gần 4 năm chuẩn bị và chờ đợi, cơ hội ghép chi thể đầu tiên đã đến với các thầy thuốc của BVTƯQĐ 108. BN Phạm Văn Vương, 31 t.uổi (Thanh Trì – Hà Nội), bị tai nạn năm 2016 do máy đột dập đã khiến anh mất đi toàn bộ 1/3 dưới cẳng tay và bàn tay trái.
Đầu năm 2020, anh đã được ghép lại phần cẳng tay và bàn tay bị cụt. Đây là ca ghép chi thể đầu tiên ở Đông Nam Á được thực hiện thành công và cũng là ca ghép chi thể đầu tiên trên thế giới lấy từ người cho sống theo nghĩa: sử dụng phần thừa còn nguyên lành của một đoạn chi thể đã bị dập nát, bắt buộc phải cắt cụt để ghép vào phần chi thể tương ứng bị cụt của BN Vương.
Tiếp đó, ca ghép chi thể thứ 2 tại BV được thực hiện vào tháng 9/2020 từ một người cho c.hết não. Người được ghép là một BN nam, 18 t.uổi bị cụt cả 2 cẳng tay sau một tai nạn do hỏa khí từ 3 năm trước. Cho đến nay, đây là ca ghép đồng thời cả 2 cẳng tay bị cụt đầu tiên ở Đông Nam Á và là ca ghép thứ 7 trên thế giới lấy từ người cho c.hết não.
Đến nay, cả 2 BN được ghép chi đều đã có thể vận động được chi ghép và sử dụng tương đối tốt trong một số hoạt động hàng ngày. Ước mơ có lại đôi tay để lao động, giúp đỡ gia đình, nuôi vợ con của BN Vương, cũng như giấc mơ được trở lại trường học của chàng trai 18 t.uổi đang trở thành hiện thực.
Nói về những ca phẫu thuật đi vào lịch sử y văn, không thể không nhắc đến trường hợp BN Nguyễn Mạnh Hùng, 28 t.uổi (Nam Định), được GS. Hoàng và Viện CTCH BVTƯQĐ 108 phẫu thuật vào những ngày cuối năm 2018. Ca phẫu thuật này đã “lột xác”, biến Hùng từ “Hoàng tử ếch” thành một chàng trai khỏe mạnh và cả một tương lai tươi sáng đã đến bên em cùng gia đình.
Có biệt danh là “Hoàng tử ếch”, vì từ khi sinh ra Hùng đã phải mang trên mình đôi chân biến dạng. Hùng càng lớn thì sự biến dạng càng nặng và đôi chân của anh trở nên ngoằn ngoèo như rễ cây. Anh phải dùng đôi tay để làm bánh lái và di chuyển như một con ếch. Hùng chỉ có một khát khao được đứng thẳng trên chính đôi chân của mình.
Tất cả các BV từ Nam ra Bắc mà em được bố mẹ đưa đến khám và xin được điều trị đều lắc đầu. Thậm chí là đoàn chuyên gia phẫu thuật chỉnh hình của Mỹ trong chuyến thăm khám và chữa bệnh từ thiện tại Nam Định, tiếp nhận ca bệnh của Hùng cũng khẳng định không có phương pháp nào có thể chữa được cho đôi chân ấy. Thế rồi, một tai nạn làm em gãy chân lại là cơ duyên đưa Hùng đến với GS.TSKH. Nguyễn Thế Hoàng.
GS. Hoàng cho hay, suốt 30 năm làm nghề chưa từng gặp một ca bệnh nào dị dạng kỳ lạ và phức tạp như vậy. Muốn cứu được đôi chân, phải trải qua nhiều lần phẫu thuật cực khó, thậm chí nếu chỉnh thẳng được thành công, thì 2 chân cũng chênh lệch nhau tới 20cm. Để giải quyết “bài toán” hóc búa này chỉ có thể dựa vào kinh nghiệm của các đồng nghiệp quốc tế. Và khó khăn mà GS. Hoàng phải tiếp tục đối diện, đó là ca bệnh tương tự chưa hề được ghi nhận trong y văn thế giới.
Nhưng với niềm đam mê khoa học, dám đối diện với rủi ro và vượt qua những áp lực tâm lý, và được sự ủng hộ của Ban Giám đốc BVTƯQĐ 108, GS. Hoàng và các bác sĩ Viện CTCH đã vận dụng trí tuệ và kinh nghiệm y khoa nhiều năm trong chuyên ngành của mình, cùng các phương tiện kỹ thuật hiện đại sẵn có trong BV, quyết tâm tiến hành chữa trị, biến ước mơ của chàng trai trẻ trở thành sự thật.
Sau 8 tháng điều trị và trải qua 3 lần phẫu thuật, 2 chân của BN không những thẳng như bình thường mà còn hoàn toàn bằng nhau. Đến nay, Hùng đã có thể đi lại và chạy nhảy được trên chính đôi chân của mình giống như những bạn bè cùng trang lứa.
Nhìn con trai có “đôi chân mới” khỏe mạnh, ông Nguyễn Văn Sinh, bố của Hùng, vẫn ngỡ mình đang ở trong một giấc mơ kỳ diệu. Ông Sinh đã đầu tư một cửa hàng sửa chữa đồ điện cho con trai – một nghề mà Hùng rất giỏi. Cửa hàng của Hùng rất đông khách, em còn mở lớp đào tạo cho những ai muốn học nghề. Một cuộc sống đã thay đổi hoàn toàn như trong mơ – một giấc mơ tưởng như không bao giờ có thể trở thành hiện thực.
Không có lần đầu, sẽ không có lần sau
Hoạt động nghề nghiệp, nhất là ngành y luôn tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ. Chuyên ngành ngoại khoa lại tiềm tàng quá nhiều thách thức, không ai có thể dám chắc chắn rằng các ca mổ mà mình thực hiện sẽ luôn thành công. Chỉ cần một ca mổ diễn biến không như mong đợi, thì dư luận xã hội có thể d.ìm c.hết cả tương lai, sự nghiêp, uy tín và danh dự của bác sĩ.
Nhưng nếu không ai dám đương đầu thì y văn thế giới sẽ không thể ghi thêm những ca bệnh phức tạp được điều trị thành công, để thế hệ sau có thể tham khảo, học hỏi và có thêm kinh nghiệm. Không có lần đầu thì sẽ không bao giờ có lần sau – GS.TSKH. Nguyễn Thế Hoàng nói.
Lòng trắc ẩn, biến điều không thể thành có thể
Một trái tim nhiệt huyết, một cái đầu lạnh và một đôi bàn tay khéo léo – đó là 3 phẩm chất cần phải có của một bác sĩ ngoại khoa để có thể thành công trong y nghiệp.
Nhưng đôi khi, đứng trước những ca bệnh cực kỳ phức tạp, thì ngoài 3 yếu tố trên, nếu không có một tấm lòng trắc ẩn, thì bác sĩ ngoại khoa sẽ không thể có đủ dũng cảm để thực hiện những quyết định táo bạo, dù khó khăn nhưng sẽ mang lại hạnh phúc lớn nhất và nhiều nhất cho bệnh nhân…
Một tai nạn kinh hoàng…
Dù đã gần 2 năm trôi qua, nhưng chị Đào Thị Thủy ở phường Mông Dương, Cẩm Phả, Quảng Ninh vẫn không thể quên được giây phút của buổi sáng ngày 28/12/2018, một tai nạn tàu hỏa kinh hoàng đã ập đến với bé Phạm Hải Đăng – con trai của chị.
Nhớ lại thời điểm đó mắt chị Thủy đỏ hoe, giọng run run: “Nghe tiếng tàu hỏa tôi nhao ra, kịp túm lấy và kéo con ra khỏi đường tàu, nhưng phần chân của cháu vẫn bị tàu hỏa cán qua”.
Ngay lập tức, chị đưa con đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh để cấp cứu. Tại đây, bé được các bác sĩ sơ cứu rồi chuyển gấp lên Bệnh viện Trung ương quân đội 108 (BVTWQĐ 108).
GS.TSKH.Nguyễn Thế Hoàng – Phó giám đốc BVTWQĐ 108, xúc động nhớ lại: Tai nạn đã khiến toàn bộ 1/3 dưới cẳng chân cho đến bàn chân của cả 2 chân bé chỉ còn là một khối thịt dập nát lẫn lộn. Các cấu trúc giải phẫu của cẳng chân và bàn chân cả 2 bên: cơ, cân, gân, xương, khớp và mạch m.áu, thần kinh hầu như đã bị tổn thương hoàn toàn.
Do tổn thương quá nặng, có nguy cơ cao và tiên lượng xấu, các bác sĩ đã cân nhắc chỉ định cắt cụt cấp cứu cẳng chân và bàn chân cả 2 bên để tránh hoại tử lan rộng gây nguy hiểm đến tính mạng của bé.
Dù cứu được đôi chân, nhưng do tổn thương ban đầu quá phức tạp, sẹo xấu… nên bé Đăng không thể đi lại được.
Khi nghe thông báo này, chị Thủy khuỵu xuống. Chị day dứt ân hận, chỉ vài phút bẩn cẩn mà con trai bé bỏng, mới 27 tháng t.uổi của chị phải chịu thương tổn nặng nề. Cứ nghĩ đến chuyện Đăng sẽ không thể chạy nhảy, chơi đùa như những đ.ứa t.rẻ khác, nước mắt chị lại lăn dài…
… một quyết định táo bạo
Cho đến bây giờ, GS.TSKH.Nguyễn Thế Hoàng vẫn chưa quên khi ekip bác sĩ hội chẩn ca bệnh: “Khi tiếp nhận BN, cảm giác của anh em bác sĩ chúng tôi là rất đau xót”…
Chính vì thế, các bác sĩ đã thăm khám lại một cách tỉ mỉ, đ.ánh giá kỹ tình trạng chi thể của cháu. Nhận thấy rằng vẫn còn đôi chút hy vọng, dù là không nhiều…
Và một quyết định táo bạo của GS.Hoàng cùng các y bác sĩ của Viện Chấn thương Chỉnh hình, BVTWQĐ 108 đã mang đến cho gia đình BN một tia hy vọng.
GS.Hoàng đã trực tiếp trao đổi cặn kẽ với gia đình BN về khả năng điều trị và kế hoạch can thiệp phẫu thuật… Mặc dù không dễ dàng nhưng các bác sĩ vẫn quyết tâm thực hiện…
Chị Thủy chia sẻ: “Khi nghe GS.Hoàng nói sẽ cố gắng tìm mọi cách cứu chữa và tiếp tục nghiên cứu tìm cách phục hồi để sau này cháu có thể đi lại được trên chính đôi chân của cháu, tôi đã khóc vì vui mừng và cảm động…”.
“Điều trị ca bệnh này thực sự là gian nan, bởi tổn thương xương khớp của BN quá phức tạp nên bàn chân không còn hình hài thông thường nữa. Ngay cả khi cố giữ được cả 2 chân thì sau khi vết thương liền sẹo, cháu cũng không thể sử dụng được bàn chân do đã bị mất toàn bộ da che phủ, mất đoạn mạch m.áu thần kinh và do biến dạng các điểm tỳ…”. GS.Hoàng chia sẻ.
Bé Đăng phải đi lại bằng đầu gối
Nếu muốn phục hồi lại chức năng đi đứng cho BN thì các thầy thuốc sẽ phải thực hiện phẫu thuật rất nhiều lần, với những kỹ thuật can thiệp rất khó.
Trong đó phục hồi khung xương và tạo hình phủ vùng tỳ đè bàn chân bằng các vạt tự do có ứng dụng kỹ thuật vi phẫu sẽ là những thách thức lớn nhất.
Trong khi đó, BN mới hơn 2 t.uổi và các cấu trúc giải phẫu đều rất nhỏ, tiềm ẩn nguy cơ thất bại cao. Chưa kể đến, các mạch m.áu và các dây thần kinh bị mất đoạn nên phải nối ghép vi phẫu, do đó ca mổ sẽ kéo dài nhiều tiếng đồng hồ.
Lúc này, vấn đề gây mê và hồi sức trong và sau mổ để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho BN là không hề đơn giản. Một thách thức nữa là việc tham khảo kinh nghiệm của các tác giả nước ngoài về điều trị phẫu thuật cho loại tổn thương phức tạp như vậy (ở cả 2 chân trên những t.rẻ e.m 2-3 t.uổi) lại chưa được các tác giả quốc tế thông báo trong y văn thế giới.
GS.TSKH.Nguyễn Thế Hoàng và bé Đăng trước các ca mổ chỉnh sửa.
GS.Hoàng trầm ngâm: “Đối với tôi, đó thực sự là một ca mổ phức tạp và đáng nhớ. Nó có thể được ví như một “trận đ.ánh lớn” đòi hỏi bản thân phải phát huy tối đa khả năng chuyên môn của mình để ca mổ không thể thất bại.
Nếu lựa chọn con đường dễ dàng và an toàn nhất là cắt bỏ đôi chân của bé ngay sau tai nạn thì thật là đơn giản, không ai có thể trách bác sĩ được. Nhưng nếu vậy thì cháu bé cứ lớn lên với đôi chân bị cụt, cả tương lai phía trước của cháu sẽ đi về đâu?”.
Và t hành công ngoài mong đợi
Thế rồi, can thiệp phẫu thuật cấp cứu đã cứu sống được cả 2 chân cho cháu bé. Tuy nhiên, cho dù vết thương đã liền sẹo, nhưng do tổn thương ban đầu quá phức tạp nên bé vẫn không thể đi lại được do sẹo xấu dính xương gây co kéo biến dạng, kèm theo loét và đau ở bàn chân cả 2 bên.
Lúc này Đăng chỉ có thể di chuyển bằng xe đẩy, bế hoặc phải đi lại bằng 2 đầu gối. Việc đi lại bằng đầu gối khiến đầu gối biến dạng bẹt xuống, vùng da ở đó trở nên chai sần, xù xì, đen sẫm.
Nhưng, việc di chuyển bằng đầu gối cũng rất khó khăn, bởi cẳng chân và bàn chân của bé bị duỗi thẳng ra… GS. Hoàng và các bác sĩ Viện CTCH lại tiếp tục các ca phẫu thuật chỉnh sửa để Đăng có đôi chân với đầy đủ chức năng…
Như một phép màu, sau 4 lần mổ tạo hình ứng dụng những kỹ thuật phức tạp ở trình độ rất cao, đến nay bé đã có thể đi lại và vận động hoàn toàn như bình thường bằng chính đôi chân của mình.
Trải qua 4 lần phẫu thuật, đến nay bé Đăng đã đi lại, chạy nhảy được như những đ.ứa t.rẻ bình thường khác
GS. Hoàng chia sẻ, cách thức và chiến lược can thiệp phẫu thuật cho ca bệnh này thành công cả về mặt chuyên môn và khoa học, giúp trả lại cuộc sống lành lặn cho BN.
Về mặt khoa học, đây là ca mổ tạo hình thành công đồng thời 2 vạt Delta vi phẫu có phục hồi thần kinh cảm giác ở vùng tỳ đè của cả hai bàn chân đầu tiên trên thế giới.
Đây cũng là trường hợp bệnh nhi nhỏ t.uổi nhất được phẫu thuật tạo hình phủ thành công cả 2 bàn chân bằng 2 vạt tự do ứng dụng kỹ thuật vi phẫu. Để đảm bảo cho các ca phẫu thuật, nhiều chuyên khoa khác như: gây mê, hồi sức tích cực, vật lý trị liệu và phục hồi chức năng, dinh dưỡng… cũng đã phối hợp điều trị rất ăn ý và hiệu quả.
Hai năm trôi qua sau tai nạn kinh hoàng ấy, nhìn Đăng vui chơi, chạy nhảy giống như bao đ.ứa t.rẻ bình thường khác, không ai có thể nghĩ và có thể tưởng tượng được rằng, đã có một tai nạn khủng khiếp xảy ra với đôi bàn chân bé bỏng ấy.
Gặp Đăng sau can thiệp sửa sẹo mới đây khi bé đang ngủ ngon lành trong vòng tay của mẹ. Nhẹ nhàng xoa hai đầu gối vẫn chưa mờ hết chai sần, ngắm đôi bàn chân hồng hào tự nhiên của con, chị Thủy mỉm cười: Không thể ngờ rằng, có ngày con tôi có thể đi lại được như bình thường. Gia đình chúng tôi rất hạnh phúc và vô cùng biết ơn các bác sĩ, đặc biệt là GS. Hoàng – người đã trực tiếp mổ cho cháu. Mọi sinh hoạt của cháu giờ đây đã hoàn toàn trở lại bình thường .
Chỉ cần thêm một vài thủ thuật chỉnh sửa rất nhỏ nữa thôi là bé có thể trở lại cuộc sống bình thường, được vui đùa, chạy nhảy giống như tất cả các bạn bè cùng trang lứa. Cố lên nhé cậu bé dũng cảm!
