Đột quỵ là một trong những nguyên nhân gây t.ử v.ong hàng đầu trên thế giới. Đặc biệt, căn bệnh này ngày càng gia tăng và có xu hướng trẻ hóa đáng báo động.
Hình minh họa.
Theo thống kê của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ, mỗi năm có khoảng 795 người Mỹ bị đột quỵ. Tại Việt Nam, con số này lên tới 220.000 ca mắc mới và có 11.000 người t.ử v.ong do đột quỵ. Đây là con số cảnh báo ai trong chúng ta cũng đều có nguy cơ mắc đột quỵ. Không chỉ người lớn t.uổi, ngay cả những người trẻ cũng rất dễ gặp phải, mà nguyên nhân chủ yếu là do thói quen sống thiếu lành mạnh ở xã hội hiện đại.
Trên thế giới, t.ử v.ong do đột quỵ não đứng hàng thứ ba sau bệnh tim mạch và ung thư. Với những trường hợp thoát khỏi t.ử v.ong, thường để lại di chứng nặng nề cả về thể xác, tâm thần cũng như là gánh nặng cho gia đình và xã hội… Nguyên nhân chính do chi phí điều trị quá lớn; đầu tư thời gian, t.iền của cũng như đòi hỏi về kỹ thuật y học cao; khả năng hồi phục thấp khiến người bệnh mất khả năng lao động và còn phải có người chăm sóc thường xuyên…
Dưới đây là 5 thói quen mà các bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Medlatec khuyên bạn nên thay đổi để tránh nguy cơ đột quỵ não:
Thức quá khuya, ngồi quá nhiều
Việc thức quá khuya, lười vận động, ngồi quá nhiều được xem là một trong những thói quen xấu ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của bản thân.
Khi thức quá khuya, tâm trạng quá căng thẳng, lo lắng, áp lực khiến liên tục tiết ra các chất adrenaline và kích thích các yếu tố khác gây ra bất thường trong mạch m.áu và đột quỵ.
Ngoài ra việc ngồi quá nhiều ít vận động thể chất, nhìn chằm chằm vào điện thoại hay các thiết bị điện tử trong thời gian dài có thể làm nén các mạch m.áu ở cổ gây ra tình trạng ứ đọng mạch m.áu hình thành các cục m.áu đông. Nếu không thay đổi, sẽ khiến gia tăng nguy cơ đột quỵ.
Tự ý bỏ thuốc khi điều trị tăng huyết áp
Đối với những người có t.iền sử bị tăng huyết áp cần phải lưu ý, bởi đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến đột quỵ não. Những người bị tăng huyết áp vô căn cần có thói quen sử dụng thuốc hạ áp đúng chỉ định của bác sĩ và dùng thuốc đều đặn theo liều, không tự ý bỏ dở.
Sử dụng quá nhiều chất kích thích, nghiện t.huốc l.á
Sử dụng quá nhiều chất kích thích, rượu bia khiến chúng ta có thể phải đối diện với tình trạng tăng huyết áp và có nguy cơ bị đột quỵ não.
Bên cạnh đó, nghiện t.huốc l.á trực tiếp làm hỏng lá phổi, còn khiến đẩy cao hàm lượng cholesterol trong cơ thể làm tăng nguy cơ hình thành những cục m.áu đông và ngăn chặn quá trình tuần hoàn m.áu lên não.
Mất cân đối kiểm soát chế độ ăn
Với người bị đái tháo đường, nên kiểm soát chế độ ăn uống, bởi rất nhiều người có thói quen xấu, sử dụng nhiều đồ ăn ngọt, ăn nhanh, ăn ít rau xanh vừa làm tăng nguy cơ đái tháo đường vừa khiến tăng nguy cơ béo phì, làm cho lượng đường m.áu cao dễ tổn thương thành mạch não gây ra đột quỵ não.
Liên quan đến chế độ ăn uống, nhiều người không kiểm soát tốt, ăn uống nhiều đồ chiên dầu, phù tạng động vật khiến không kiểm soát lipid m.áu, tăng cao dễ lắng đọng vào thành mạch, gây xơ vữa thành mạch, tạo điều kiện gây ra đột quỵ.
Tắm đêm, tắm ngay sau khi đi vận động mạnh
Rất nhiều trường hợp đã bị đột quỵ do tắm đêm. Đặc biệt với người có sẵn những bệnh lý nền kể trên, việc tắm vào buổi đêm dễ gây thay đổi nhiệt độ khiến tăng tình trạng tăng huyết áp, làm vỡ các mạch não xơ vữa, co thắt mạch não, nhồi m.áu cơ tim… Do đó, với những người đang có nguy cơ, việc tắm đêm là rất nguy hiểm.
Cảnh báo: BVĐK Hà Tĩnh cấp cứu khoảng 2.000 – 2.500 ca đột quỵ não/năm
Mỗi năm, Bệnh viện Đa khoa Hà Tĩnh cấp cứu khoảng 2.000 – 2.500 ca đột quỵ não, không chỉ người già mà với mọi lứa t.uổi và xảy ra ở mọi thời điểm.
Đây là bệnh lý đứng thứ 2 về nguy cơ t.ử v.ong và đứng đầu về tàn phế trong mô hình bệnh tật.
Bác sỹ Nguyễn Xuân Thái – Trưởng khoa Cấp cứu chống độc khuyến cáo về những dấu hiệu nhận biết sớm người bị đột quỵ
Đang làm việc vặt trong nhà, bà Nguyễn Thị Lý (66 t.uổi, thị trấn Thạch Hà, huyện Thạch Hà) bất ngờ bị đột quỵ não. Ngay sau đó, bà được đưa vào cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) Hà Tĩnh trong tình trạng liệt nửa người bên trái, không thể nói. Xác định bệnh nhân bị đột quỵ não được 2 giờ nên các bác sỹ đã tiến hành kỹ thuật tiêu sợi huyết.
Nhờ thực hiện kịp thời kỹ thuật tiêu sợi huyết nên bệnh nhân Nguyễn Thị Lý đã hồi phục sớm.
Chị Phan Thị Nam (người nhà bệnh nhân) cho biết: “Sau khi được các bác sỹ can thiệp và điều trị ở đây 5 ngày, hiện nay, mẹ tôi đã có thể đi lại được, giọng nói cũng đã phục hồi được khoảng 80%”.
Đó là một trong nhiều trường hợp đột quỵ não được đưa vào cấp cứu kịp thời nên giảm thiểu nguy cơ t.ử v.ong cũng như các di chứng. Theo ước tính, trong số 2.000 – 2.500 bệnh nhân đột quỵ não đến BVĐK tỉnh mỗi năm, không chỉ riêng người già mà xảy ra ở mọi lứa t.uổi và mọi thời điểm.
Mỗi năm, BVĐK tỉnh Hà Tĩnh tiếp nhận khoảng 2.000 – 2.500 ca đột quỵ não.
Theo bác sỹ Nguyễn Xuân Thái – Trưởng khoa Cấp cứu chống độc (BVĐK tỉnh), đột quỵ não là một khiếm khuyết thần kinh đột ngột, để lại những di chứng nặng nề cho người bệnh. Đột quỵ não có 2 thể, một là nhồi m.áu do tắc mạch não, hai là xuất huyết do vỡ mạch m.áu não. Người bị đột quỵ não có các dấu hiệu rất dễ nhận biết như: gương mặt có dấu hiệu mất cân đối khi cười hay nói chuyện, đi đứng mất thăng bằng, một bên bệnh nhân có thể bị liệt, nói đớ, nói ngọng.
Nguyên nhân của đột quỵ não có thể là do tăng huyết áp, các bệnh lý về tim, rối loạn lipid m.áu. Ngoài ra, nhồi m.áu não cấp gây ra ở bệnh nhân đái tháo đường, béo phì, nghiện t.huốc l.á, rượu bia và ít hoạt động thể lực.
Thời gian vàng dành cho bệnh nhân đột quỵ não theo tiêu chuẩn của Mỹ là dưới 3 giờ, còn theo tiêu chuẩn châu Âu có thể mở rộng lên 4,5 giờ. Chính vì vậy, việc cấp cứu, điều trị đột quỵ não là một cuộc chạy đua thời gian để giành giật sự sống cho người bệnh.
Bác sỹ Nguyễn Xuân Thái – Trưởng khoa Cấp cứu chống độc
Giám đốc BVĐK tỉnh Hoàng Quang Trung cùng bác sỹ Khoa Cấp cứu chống độc hội chẩn qua hình ảnh chụp phim của bệnh nhân đột quỵ não ở Hương Khê.
Được biết, trong những năm gần đây, kỹ thuật cấp cứu, điều trị đột quỵ não đã có những bước tiến vượt bậc, mang đến nhiều hy vọng cho người bệnh, trong đó nổi bật là kỹ thuật tiêu sợi huyết và kỹ thuật can thiệp mạch m.áu não; thực hiện cho các bệnh nhân được cấp cứu sớm (dưới 3 giờ).
Từ năm 2015, BVĐK tỉnh chính thức thực hiện kỹ thuật tiêu sợi huyết cho bệnh nhân nhồi m.áu não dưới 3 giờ và mở rộng lên 4,5 giờ cho một số đối tượng. Qua 5 năm, BVĐK tỉnh đã thực hiện kỹ thuật tiêu sợi huyết cho trên 300 bệnh nhân, kết quả cho thấy sự hồi phục ngoạn mục các tàn phế, giảm nguy cơ t.ử v.ong cho người bệnh.
Một bệnh nhân bị đột quỵ não được cấp cứu thành công tại BVĐK thị xã Kỳ Anh (ảnh tư liệu).
“Muốn làm được kỹ thuật tiêu sợi huyết cho bệnh nhân nhồi m.áu não thì phải đưa bệnh nhân đến cấp cứu trong giờ vàng (dưới 3 giờ). Tuy nhiên, thực tế trong thời gian qua, tỷ lệ bệnh nhân đột quỵ não đến được trong khoảng thời gian này là rất ít (dưới 5%). Vì vậy, nhiều người mặc dù được cấp cứu nhưng vẫn để lại di chứng rất nặng nề. Khi đột ngột có những dấu hiệu như: méo miệng, liệt mặt, tê bì, yếu nửa người, nói khó hoặc không nói được, mắt nhìn mờ, đau đầu…, gia đình phải đưa ngay bệnh nhân đến cơ sở y tế có khả năng chẩn đoán và điều trị trong thời gian ngắn nhất” – bác sỹ Thái khuyến cáo.
Đối với kỹ thuật can thiệp mạch m.áu não, hiện nay, BVĐK tỉnh đã có những bước khởi đầu khi đã chuẩn bị khá đầy đủ trang thiết bị, nhất là đưa vào hoạt động Trung tâm Tim mạch can thiệp. Bệnh viện đang chuẩn bị các điều kiện về con người, nhất là cử các y, bác sỹ đi đào tạo để làm chủ kỹ thuật can thiệp mạch m.áu não, quá đó giành giật sự sống cho bệnh nhân, giảm sự tàn phế do đột quỵ não gây ra.
Theo khuyến cáo của ngành y tế, để phòng tránh đột quỵ hiệu quả, người dân cần kiểm soát và điều trị các bệnh lý làm tăng nguy cơ đột quỵ có thể thay đổi như: tiểu đường, tim mạch, mỡ m.áu, cao huyết áp…; xây dựng chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh; cân bằng giữa công việc và cuộc sống, giảm bớt stress, nóng giận; nghỉ ngơi, sinh hoạt hợp lý, không nên tắm đêm, thức quá khuya; tập thể dục hằng ngày; khám sức khỏe định kỳ 6 tháng, 1 năm/lần để tầm soát kịp thời các bệnh về tim mạch, tiểu đường…
