Theo thống kê của Liên đoàn Đái tháo đường thế giới (IDF), năm 2019 toàn thế giới có 463 triệu người bị bệnh đái tháo đường (ĐTĐ). Đây là bệnh lý tiến triển mạn tính dẫn đến rối loạn và suy yếu chức năng của nhiều cơ quan trong cơ thể.
Đo đường huyết – ẢNH: SHUTTERSTOCK
Tại sao người bệnh ĐTĐ dễ bị suy tim, suy thận?
Trong các biến chứng ở người bệnh ĐTĐ, biến chứng thận được xem là nguy hiểm và tốn kém chi phí điều trị nhất. Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến suy thận giai đoạn cuối cần phải chạy thận nhân tạo định kỳ hoặc ghép thận. Bên cạnh đó, biến chứng tim mạch cũng là nguyên nhân tàn phế và t.ử v.ong hàng đầu ở người bệnh ĐTĐ.
BSCKI. Lê Hoàng Bảo (Khoa Nội tiết, BV ĐHYD TP.HCM) cho biết: “ĐTĐ dẫn đến tăng lượng đường trong m.áu, từ đó làm tăng áp lực trong cầu thận và tổn thương các mạch m.áu trong thận. Nguy hiểm hơn, bệnh thận do ĐTĐ thường diễn tiến âm thầm và không có biểu hiện triệu chứng gì trong giai đoạn đầu.
Vì vậy, để phát hiện, bác sĩ phải dựa vào xét nghiệm m.áu và nước tiểu định kỳ. Việc xuất hiện đạm trong nước tiểu, dù nhiều hay ít cũng là dấu hiệu của tổn thương thận. Khi độ lọc của thận suy giảm, thận không thể đào thải hết chất chuyển hóa dư thừa ra khỏi cơ thể, dần dần tiến triển đến suy thận giai đoạn cuối”.
Chia sẻ về biến chứng tim mạch ở người bệnh ĐTĐ, BS. Nguyễn Xuân Vinh (Khoa Tim mạch can thiệp, BV ĐHYD TP.HCM) cho biết: cơ chế gây biến chứng tim mạch ở người bệnh ĐTĐ khá phức tạp. Đây là hậu quả của các tổn thương mạch m.áu do ĐTĐ gây ra. Lượng đường huyết tăng cao kéo theo hàng loạt các rối loạn khác như rối loạn mỡ m.áu, rối loạn nội mô khiến mạch m.áu bị tổn thương.
Điều này tạo cơ hội cho các mảng xơ vữa hình thành, làm giảm lượng m.áu nuôi dưỡng tim, tạo ra các cục m.áu đông gây nhồi m.áu cơ tim, đột quỵ. Tuỳ theo vị trí của mạch m.áu bị tổn thương mà các biểu hiện lâm sàng sẽ khác nhau. Chẳng hạn tổn thương động mạch vành sẽ dẫn đến cơn đau thắt ngực, nhồi m.áu cơ tim, đột tử…Tổn thương mạch m.áu não sẽ dẫn đến tai biến mạch m.áu não…
Đây đều là những biến chứng tim mạch nguy hiểm, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Biến chứng nguy hiểm, diễn tiến âm thầm
Ở người bệnh ĐTĐ có biến cố tim mạch như nhồi m.áu cơ tim cấp, thiếu m.áu cơ tim kéo dài khiến tế bào cơ tim suy yếu. Từ đó, tim không còn đảm bảo chức năng bơm m.áu đi nuôi cơ thể. Người bệnh bị suy tim sẽ giảm khả năng hoạt động, giảm chất lượng cuộc sống.
Hiện có khoảng 2/3 số trường hợp t.ử v.ong ở người bệnh ĐTĐ là do bệnh tim mạch, trong đó 40% là do bệnh động mạch vành, 15% do các bệnh tim mạch khác (chủ yếu là suy tim) và khoảng 10% do đột quỵ.
Nguy hiểm hơn, ở người bệnh ĐTĐ, triệu chứng của các bệnh tim mạch thường không rõ rệt và dễ bị bỏ qua. Nhiều trường hợp người bệnh ĐTĐ nhập viện điều trị các biến chứng tim mạch khi đã ở giai đoạn nặng, gây khó khăn trong việc điều trị.
“Đặc biệt, người bị suy tim nặng nếu không điều trị kịp thời sẽ đứng trước nguy cơ t.ử v.ong cao do rối loạn nhịp tim, dẫn đến đột tử” – BS. Nguyễn Xuân Vinh nhấn mạnh.
Về mức độ nguy hiểm của suy thận ở người bệnh ĐTĐ, BSCKI. Lê Hoàng Bảo cho biết: “Tình trạng suy thận diễn tiến nặng nhất là giai đoạn thận ngưng làm việc hoàn toàn, khi đó nếu muốn sống sót, người bệnh phải ghép thận hoặc chạy thận nhân tạo định kỳ. Ở giai đoạn này, chi phí điều trị rất cao, đồng thời ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh”.
Để phòng ngừa biến chứng suy tim, suy thận hiệu quả
Theo các bác sĩ, biến chứng suy tim, suy thận ở người ĐTĐ dù nặng hay nhẹ đều là những nguy cơ tiềm ẩn đối với sức khỏe của người bệnh. Để tránh các biến chứng này, người bệnh cần nắm vững các phương pháp phòng ngừa và điều trị bệnh hiệu quả. Trong đó, việc duy trì lối sống lành mạnh là biện pháp ưu tiên hàng đầu. Nên sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ, uống đủ nước, theo dõi đường huyết và huyết áp, đồng thời kiểm tra định kỳ chức năng tim và thận. Việc giữ cân nặng hợp lý kết hợp với chế độ tập luyện thể thao vừa sức cũng là những điều người bệnh ĐTĐ nên thực hiện.
Để có thể phát hiện sớm các biến chứng, người bệnh cần khám bệnh định kỳ để được làm các xét nghiệm cần thiết.
Ngoài ra, người bệnh cũng cần nắm rõ các triệu chứng, đặc biệt là các triệu chứng sớm của bệnh để có thể phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Nhằm nâng cao kiến thức của cộng đồng về các biến chứng nguy hiểm trên tim và thận của người bệnh ĐTĐ, Trung tâm Truyền thông Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (BV ĐHYD TP.HCM) thực hiện chương trình tư vấn Hiểu đúng – Sống khoẻ với chủ đề “Suy tim – Suy thận ở người bệnh ĐTĐ” trên trang Fanpage và Youtube của Bệnh viện, theo dõi tại link: https://youtu.be/BqU85AdnybA.
Chương trình cung cấp thông tin về về dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân, phương pháp chẩn đoán tình trạng suy tim, suy thận ở người bệnh ĐTĐ.
Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng hướng dẫn chế độ ăn uống, sinh hoạt và tập luyện giúp người bệnh ĐTĐ kiểm soát bệnh hiệu quả, hạn chế các biến chứng nguy hiểm do ĐTĐ gây ra.
Cảnh báo cứ 10 người sẽ có 1 người bị bệnh đái tháo đường
Theo Liên đoàn đái tháo đường thế giới, dự báo tới năm 2045 con số này sẽ là 629 triệu người, tương đương với cứ 10 người có 1 người bị đái tháo đường.
Khu vực lấy m.áu xét nghiệm đường huyết. (Ảnh: Khiếu Tư/TTXVN)
Nhằm góp phần nâng cao nhận thức của người dân về việc phòng, chống bệnh đái tháo đường và các bệnh lý do thiếu hụt iốt, bảo vệ sức khỏe cho mọi người dân, sáng 13/11, tại Thanh Hóa, Bộ Y tế phối hợp với Ủy ban Nhân dân tỉnh Thanh Hóa tổ chức míttinh nhân Ngày toàn dân mua và sử dụng muối iốt 2/11 và Ngày Thế giới phòng, chống đái tháo đường 14/11.
Đái tháo đường hiện là một trong những bệnh nội tiết phổ biến nhất trên thế giới và được dự báo sẽ như một đại dịch của thế kỷ 21. Mỗi năm, bệnh đái tháo đường cướp đi sinh mệnh của hơn 3 triệu người trên thế giới.
Theo thông báo mới nhất của Liên đoàn đái tháo đường thế giới (IDF), năm 2017, toàn thế giới có 425 triệu người trong độ t.uổi 20-79 bị bệnh đái tháo đường, có nghĩa là cứ 11 người có 1 người mắc bệnh. Dự báo tới năm 2045 con số này sẽ là 629 triệu người, tương đương với cứ 10 người có 1 người bị đái tháo đường.
Cùng với việc tăng sử dụng thực phẩm không thích hợp, lười vận động thể lực ở t.rẻ e.m, bệnh đái tháo đường tuýp 2 đang có xu hướng gia tăng ở cả t.rẻ e.m và trở thành vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng.
Tại Việt Nam, tỷ lệ người mắc bệnh đái tháo đường đang gia tăng nhanh chóng. Bệnh không chỉ xuất hiện ở các thành phố lớn mà xuất hiện ở hầu khắp các tỉnh từ miền núi đến trung du, đồng bằng. Đáng chú ý, có trên 50% số người mắc bệnh đái tháo đường trong cộng đồng không được phát hiện sớm mà chỉ được biết khi đã có nhiều biến chứng nguy hiểm đến tính mạng như biến chứng tim mạch, suy thận, mù lòa, biến chứng bàn chân…
Bệnh đái tháo đường thực sự là “kẻ g.iết n.gười thầm lặng” do thường được chẩn đoán muộn. Hiện Việt Nam có khoảng 5,3 triệu người bị t.iền đái tháo đường và 2/3 số này (chiếm 70%) sẽ chuyển thành đái tháo đường với nguy cơ t.ử v.ong cao.
Liên quan đến các bệnh lý do thiếu hụt iốt, trong khi khuyến cáo toàn cầu về phổ cập sử dụng muối iốt toàn dân là 90%, Việt Nam chỉ có 45% số hộ gia đình đang sử dụng muối iốt, thấp hơn nhiều so mức khuyến cáo.
Kết quả điều tra của Bệnh viện Nội tiết Trung ương gần đây cho thấy tỷ lệ bướu cổ t.rẻ e.m từ 8-10 t.uổi là 9,8%; tỷ lệ hộ gia đình sử dụng muối iốt đủ tiêu chuẩn phòng bệnh khoảng 60%, mức trung vị iốt niệu là 8,4mcg/dl.
Đây là mức thấp nhất trong 10 năm qua và là một thực tế đáng báo động về tình trạng thiếu hụt iốt ở Việt Nam.
Thiếu iốt sẽ gây bệnh bướu cổ, suy giảm trí thông minh và đần độn. Đặc biệt, thiếu iốt giai đoạn bà mẹ mang thai còn gây ra xảy thai, thai c.hết lưu, suy giáp bẩm sinh cho trẻ…
Phát biểu tại buổi lễ, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết Bộ Y tế mong muốn thông qua Ngày Thế giới phòng chống đái tháo đường và Ngày vận động toàn dân dùng muối iốt 2/11, các cơ quan, đoàn thể và cộng đồng cùng xây dựng ý thức xã hội; nhận thấy rõ tầm quan trọng của việc phòng ngừa và chữa trị kịp thời, khoa học đối với bệnh đái tháo đường và các biến chứng nguy hiểm của nó.
Bệnh đái tháo đường hoàn toàn có thể dự phòng được nếu mọi người dân chú ý và quan tâm hơn nữa đến khẩu phần ăn hằng ngày, thường xuyên tăng cường hoạt động thể lực.
Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cũng kêu gọi toàn dân hãy quan tâm đến việc phòng, chống thiếu iốt bằng cách bổ sung muối iốt vào thực phẩm hằng ngày trong cả cuộc đời.
Trong khuôn khổ Lễ míttinh, Bộ Y tế và Sở Y tế Thanh Hóa đã tổ chức khám bệnh miễn phí cho người dân tại Thanh Hóa, trong đó có việc hỗ trợ kiểm tra phát hiện bệnh và tư vấn về việc phòng ngừa, chữa trị cho người dân nếu bị đái tháo đường; tư vấn chế độ dinh dưỡng, luyện tập dành cho người đái tháo đường; phát tài liệu truyền thông hướng dẫn dự phòng bệnh.
Sau Lễ míttinh, các đơn vị y tế đã diễu hành trên địa bàn thành phố Thanh Hóa để tuyên truyền về Ngày Thế giới phòng chống đái tháo đường 14/11 và Ngày vận động toàn dân dùng muối iốt 2/11./.
