Tỷ lệ mắc trầm cảm của nữ thường cao hơn nam, một phần là vì nữ giới có sự biến động nồng độ hoóc-môn nhiều hơn, đặc biệt là trong thời kỳ mãn kinh.
Một nghiên cứu mới cho thấy việc dung nạp đủ chất xơ có thể giúp phụ nữ giảm trầm cảm trong giai đoạn t.iền mãn kinh.
Các thực phẩm giàu chất xơ. Ảnh: Plantbasednews.org
Kết luận trên được các chuyên gia Hàn Quốc đưa ra sau khi phân tích dữ liệu sức khỏe của 5.800 phụ nữ ở nhiều lứa t.uổi, cân nặng và giai đoạn mãn kinh. Trong đó, lượng chất xơ mà họ tiêu thụ được ghi nhận, còn tình trạng trầm cảm được xác định thông qua thang điểm chuyên biệt. Bằng cách sử dụng các mô hình thống kê này, nhóm nghiên cứu đ.ánh giá mối liên hệ giữa lượng chất xơ tiêu thụ và chứng trầm cảm.
Kết quả phân tích cuối cùng đã chỉ ra mối liên hệ mạnh mẽ giữa giảm tiêu thụ chất xơ và tình trạng trầm cảm ở phụ nữ trong giai đoạn t.iền mãn kinh, nhưng mối liên hệ này không xuất hiện ở giai đoạn sau mãn kinh. Các tác giả cho rằng điều này có thể do nồng độ hoóc-môn s.inh d.ục nữ estrogen giảm đi và hệ khuẩn đường ruột biến động trong thời kỳ t.iền mãn kinh.
Từ kết quả trên, nhóm chuyên gia khuyến nghị phụ nữ t.uổi tiền mãn kinh nên thực hiện chế độ dinh dưỡng có lợi hơn, tiêu thụ nhiều chất xơ hơn để góp phần cải thiện sức khỏe tâm thần.
Theo Hiệp hội Tim Mỹ, người trưởng thành cần tiêu thụ 25-30gr chất xơ/ngày.
Ứng phó với các cơn bốc hỏa và đổ mồ hôi đêm
Nhiều người bị bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm trong thời kỳ mãn kinh và t.iền mãn kinh. Đây là những triệu chứng thật chẳng dễ chịu chút nào. Vậy có những cách nào có thể giảm hoặc ngăn ngừa các triệu chứng khó chịu này?
Nguyên nhân gây bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm
Mãn kinh là một giai đoạn tất yếu trong cuộc đời người phụ nữ. Theo Viện Quốc gia về Lão hóa, mãn kinh tự nhiên xảy ra từ khoảng 45 đến 55 t.uổi và kéo dài trong vòng 7 năm, nhưng có thể tiếp tục đến 14 năm. Một số ước tính cho thấy, sự xuất hiện của các cơn bốc hỏa có thể kéo dài trung bình 5,2 và chúng xảy ra càng sớm trong cuộc đời, thì khoảng thời gian chúng có thể tồn tại lâu hơn.
Cơn bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm có thể xảy ra trước và trong thời kỳ mãn kinh do nồng độ hormone thay đổi, bao gồm estrogen và progesterone. Những thay đổi về mức độ hormone này ảnh hưởng đến hoạt động của các hormon khác chịu trách nhiệm điều chỉnh nhiệt độ của cơ thể. Điều này gây ra cảm giác nóng đột ngột, đỏ bừng và đổ mồ hôi nhiều.
Tần suất bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm khác nhau giữa mọi người. Một số người chỉ thỉnh thoảng bị bốc hỏa trong khi đối với những người khác, các triệu chứng có thể ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày.
Bốc hỏa là triệu chứng thường gặp trong giai đoạn mãn kinh.
Áp dụng các biện pháp không dùng thuốc
Theo các chuyên gia, nên áp dụng các biện pháp thay đổi lối sống để kiểm soát các cơn bốc hỏa trước khi dùng thuốc như:
Tránh các tác nhân có thể kích hoạt tình trạng này như: Rượu, thực phẩm cay, cafein, hút thuốc…
Mặc quần áo nhẹ hoặc nhiều lớp để có thể cởi ra khi có cơn bốc hỏa.
Tắm nước mát vào ban ngày và trước khi đi ngủ.
Mở cửa sổ và sử dụng quạt hoặc máy điều hòa để hạ thấp nhiệt độ phòng và lưu thông không khí…
Cho nước mát chảy lên cổ tay: Do cổ tay có nhiều mạch m.áu và đây có thể là cách tốt để hạ nhiệt nhanh chóng.
Giữ cân nặng hợp lý: Những cơn bốc hỏa có thể xảy ra thường xuyên và nghiêm trọng hơn ở những người thừa cân hoặc béo phì. Vì vậy, giữ cân nặng hợp lý bằng cách tập thể dục thường xuyên và có lối sống năng động.
Thư giãn và giảm căng thẳng: Thở chậm, sâu và thiền là những kỹ thuật có thể giúp giảm căng thẳng và giảm cơn bốc hỏa. Các liệu pháp hành vi (CBT) cũng cho thấy có tác dụng làm giảm mức độ bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm.
Liệu pháp thảo dược
Một số người có thể thấy rằng các liệu pháp thảo dược có ích. Tuy nhiên, có rất ít nghiên cứu về hiệu quả của chúng và một số có thể tương tác với các loại thuốc khác hoặc có tác dụng phụ có hại. Tuy nhiên, nếu muốn thử các sản phẩm thảo dược có thể tham khảo ý kiến bác sĩ đối với các sản phẩm có chứa:
Phytoestrogen: Một đ.ánh giá về các nghiên cứu từ năm 2015 cho thấy phytoestrogen có thể làm giảm tần suất các cơn bốc hỏa mà không có tác dụng phụ nghiêm trọng. Phytoestrogen là các hợp chất thực vật có một số đặc tính tương tự như estrogen.
Axit fukinolic: Đây là hoạt chất có trong cây Black cohosh (Cimicifuga racemosa). Một đ.ánh giá năm 2010 về các nghiên cứu cho thấy rằng chất bổ sung này có thể làm giảm tần suất các cơn bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm. Axit fukinolic là một hoạt chất có đặc tính giống estrogen.
Biện pháp dùng thuốc
Trong trường hợp bị bốc hỏa hoặc/và đổ mồ hôi ban đêm nghiêm trọng làm ảnh hưởng trầm trọng tới cuộc sống hàng ngày, bác sĩ có thể đề nghị các loại thuốc sau:
Liệu pháp thay thế hormone (HRT)
Liệu pháp thay thế hormone (HRT) hay liệu pháp hormone, là dùng thuốc có chứa estrogen để điều chỉnh mức độ hormone. HRT có thể làm giảm nhiều triệu chứng mãn kinh, bao gồm bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm.
Đối với những phụ nữ đã cắt bỏ tử cung có thể dùng estrogen một mình. Đối với những phụ nữ vẫn còn tử cung nhưng có nguy cơ cao bị ung thư nội mạc tử cung nên dùng thuốc có chứa cả estrogen và progesterone. Bằng cách kết hợp hai loại hormon này, có thể làm giảm nguy cơ ung thư nội mạc tử cung so với việc chỉ dùng estrogen.
Bác sĩ sẽ điều chỉnh các liệu pháp hormone cho từng người, tùy theo các yếu tố nguy cơ liên quan và sẽ kê đơn liều hormon hiệu quả thấp nhất để giảm tác dụng phụ tối đa có thể.
Các bác sĩ thường không khuyến nghị liệu pháp hormone cho những phụ nữ đã mắc một loại ung thư nhạy cảm với hormon, chẳng hạn như ung thư vú. Lý do là vì những khối ung thư này phát triển nhanh hơn khi có thêm các hormon. Tương tự, các bác sĩ không khuyến khích phương pháp điều trị này cho những phụ nữ đã có cục m.áu đông.
Chỉ dùng liệu pháp hormon theo chỉ định của bác sĩ.
Thuốc chống trầm cảm
Thuốc chống trầm cảm cũng có thể được sử dụng để giảm các cơn bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm, mặc dù chúng không hiệu quả bằng liệu pháp hormone. Đây là một lựa chọn tốt cho những phụ nữ không thể điều trị bằng hormone.
FDA chấp thuận việc sử dụng paroxetine, một loại thuốc chống trầm cảm, để điều trị chứng bốc hỏa. Các thuốc chống trầm cảm khác cũng có thể hữu ích, bao gồm venlafaxine và fluoxetine.
Chóng mặt, buồn nôn, khô miệng, tăng cân hoặc rối loạn chức năng t.ình d.ục là những tác dụng phụ có thể xảy ra của những loại thuốc này.
Thuốc chống trầm cảm có thể là một phương pháp điều trị hiệu quả cho các cơn bốc hỏa và có thể chỉ cần dùng trong giai đoạn chuyển tiếp mãn kinh khi các triệu chứng đang xuất hiện.
Một đ.ánh giá về các nghiên cứu từ năm 2015 cho thấy phytoestrogen có thể làm giảm tần suất các cơn bốc hỏa mà không có tác dụng phụ nghiêm trọng. Phytoestrogen là các hợp chất thực vật có một số đặc tính tương tự như estrogen.
Các thuốc khác
Các loại thuốc theo toa khác có thể được sử dụng để giảm các cơn bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm. Tuy nhiên, đây là những sản phẩm không có nhãn nên không được chấp thuận cho việc sử dụng này và không nên dùng cho các triệu chứng mãn kinh trừ khi có chỉ định của bác sĩ.
Bao gồm thuốc chống tăng huyết áp như clonidine (có thể được dùng dưới dạng viên uống hoặc miếng dán ngoài da. Các tác dụng phụ có thể xảy ra bao gồm táo bón, chóng mặt, khó ngủ và khô miệng); thuốc chống động kinh như gabapentin (các tác dụng phụ có thể xảy ra là khó ngủ, chóng mặt và nhức đầu)…
